كومپانیاكانی نەوتی رژیمی ئاخوندی ونوێنەرانی كومپانیا گەورەكانی نەوتی وسەرمایە دارانی دەرەكی وەڕێبخرێت.لەم كونفرانسەدا 40میلیارد دۆلار پرۆژەی سەرمایەدانان لە نەوت وگازی ئێران وهەروەها مودێلێكی نوێ لە گرێبەستەكانی نەوت كە بۆ كومپانیاكانی دەرەكی سەرنج راكێشن،دەناسێندرین.لە كاتی هاتنە سەركاری ئاخوند رۆحانی ولە ماوەی یەك ساڵ ونیوی رابردوو، وەرێخستنی كاتی ئەم كونفرانسە چوارجار راگەیێندراوە و هەڵوەشاوەتەوەكە هۆی سەرەكی ئەو كارە نەبوونی مەیلی كومپانیەگەورە نەوتیەكانە بۆ بەشداری راستەوخۆ لە وەها دانیشتن گەلێكدا كە لەلایەن ئامریكا، وەك هەوڵدانێك بۆ سوك كردنی ئابلوقەكان ئەژمار دەكرێت.لە ئاكامدا ئەم كونفرانسە خرایە مانگی فێوریەی ساڵی داهاتوو تا بە قەولی یەكێك لە بلاوكراوەكانی حكومەتی لە ئێران ئەو تلیسمە تێك بشكێندرێ ،بەلام هەر لە ئیستاوە بە سەرهەڵدانی نیشانەگەلێك لە بەشداری نەكردنی كومپانیاكانی نەوت، وەرێخستنی ئەو كونفرانسە كەوتۆتە شك وگومانەوە.لاوازی رژیم لە وەرێخستنی ئەو كونفرانسەو وناساندنی گرێبەستی نویی نەوت، هەڵگری چەند پەیامی سیاسی وئابوری رۆشنە ودەری دەخات كە لیكدانەوەكانی رژیم بۆ پیشخستنی دیپلۆماسی نەوتی، یانی كەڵك وەرگرتن لە كارتی نەوت وگاز و لۆبیگەری كومپانیاكانی گەورەی نەوت بەمەبەستی درز خستنە پێك هاتەی ئابلوقەكانی نێونەتەوەیی بۆكەڵك وەرگرتن لە ووتوێژی ناوكەیی،هەڵەیە.بەئاكام نەگەشتنی ووتوێژی ناوكەیی لە مانگی نوامبر لە ویەن و نەبوونی بەرچاوڕوونێك بۆ دەست گەیشتن بە سازانی ناوكەیی لە مانگی جولای 2015 وهەروەها دارووخانی نرخی نەوت،نەك تەنیا دەستی ڕژیم لە كەڵك وەرگرتن لە كارتی نەوت وگاز بە مەبەستی دەربازبوون لەو قەویرانە نابەستێت بەڵكووكێشەكانی رژیم لە باری سیاسی وئابوری وكۆمەلایەتی وپێوەندی دەرەكی زیاتر دەكات. بیژەنی نامدار زەنگەنە وەزیری نەوتی رژیم لە كوبوونەوەیك كە لە دەسپێكی كاری سەرۆكایەتی رۆحانی لە گەڵ سەرمایەدارانی كەرتی تایبەت لە ژووری بازرگانی هەیبوو،گوتی كە لە بارودۆخی ئیستادا لە دوای وەزیری دەرەوە، وەزیری نەوت بە دیپلۆماسیێكی چالاكەوە نەخشی دووهەمی وەزیری دەرەوە دەگێرێت.گۆڤاری ئیكۆنۆمیست ئەم قسانەی زەنگەنەی شی كردەوە.زەنگەنە هیوادارە بە پێشكەش كردنی گرێبەستەكانی نەوت سەرنجی كومپانیا گەورەكانی نەوت بۆ لای خۆی رابكێشێت وبەمەبەستی هەڵگرتنی ئابلوقەكان كەڵكیان لێ وەرگرێت.مەهدی حسینی سەرۆكی ئەنجومەنی پێدا چوونەوە بە گریبەستەكانی نەوت لە وەزارەتی نەوت لە ووتوێژێكدا ڕایگەیاند كە كومپانیاكانی نێونەتەوەیی نەوت دەتوانن ببنە گرینگترین پشتیوانی وهاووكات فشار بۆ سەر وەڵاتانی 5+1، تا ناچاریان بكەن لە بەرانبەر ئێراندا نەرمی بنوێنن.هاووكات بیژەنی خواجە پوور، دەڵالی نەوتی ئێران وفەرمانبەری پێشووی تریتا پارس لە ووتارێكدا لە ماڵپەری ئامریكایی ئاڵمانیتۆر نووسی: بیژەنی زەنگەنە بۆ ڕووبەڕوو بوونەوە لەگەڵ ئابڵوقەكان 2 هەنگاوی هاووكات دەگرێتە پێش. 1-سەرەتا تاو دەداتە دیپلۆماسی وزە.یانی وەزارەتی نەوت بەكەڵك وەرگرتن لە مەجالەكانی نەوت وگاز یارمەتی رژیم دەدات تا بگاتە ئامانجی خۆی لە سیاسەتی دەرەكیدا.بۆ وینە كاتێك ئێران لە ساڵی 2002دا سەرچاوەی نەوتی ئازادەگانی دۆزیەوە،زەنگەنە كە لەو كاتەدا وەزیری نەوت بوو، پرۆژەی پەرەپێدانی ئەو مەیدانەی دا بە سەرمایەدارانی ژاپۆنی تا هانیان بدات كار لە سەر حكومەتەكەیان بكەن كە لەگەڵ ئێران پێوەندی باشتر دابمەزرێنێت.ئێستاش زەنگەنە هەوڵ ئەدات تا لە مەجالەكانی نەوت وگاز وەكوو هۆكارێك بۆ سەرنج راكێشانی كومپانیاكانی نەوت كە ببنە لۆبی ولەو رێگەوە فشارە ئابوریەكان بۆ سەری كەم بكەنەوەكەڵك وەرۆدەگرێت.هەنگاوی دووهەمی زەنگەنە ئەوەیەكە چوارچێوەی گریبەستە نەوتیەكان بە شێوەیێك بگۆرێت كە كومپانیا نەوتیەكان بە شەوقەوە بەرەو پیری بڕۆن.لەم پێوەندیەدا حەسەن رۆحانی وبیژەنی زەنگەنە چوونە كونفرانفرانسی داووس لە سویس ولە چاوپێكەوتنیان لەگەڵ سەرۆكانی كۆمپانیا گەورەكانی نەوت، ئەوانیان بۆ سەرمایەدانان لە كەرتی نەوت بانگهێشت كرد.بەرێوەبەری گشتی كومپانیای نەوتی توتاڵ لە دووی چاوپێكەوتن لەگەڵ حەسەنی رۆحانی گوتی كە گریبەستەكانی نەوتی ئێران بۆتە شتیكی سەرسوڕ هینەر.
بەڵام لەگەڵ هەموو ئەم هەوڵانە و وەرێخستنی دەیان دانیشتن وچاوپێكەوتن لە ناوخۆ و دەرەوەی ئێران،كومپانیا گەورەكانی نەوت لە ترسی سزای قۆرسی ئامریكا، ئامادەی چوونە نێو بازاری ئێران نین وتەنانەت پێشیان باش نیە تا كاتی هەڵوەشانەوەی ئابلوقەكان ، سەرمایە گوزاری بكەن.دەتوانین بە دڵنیایەوە بڵین كە دیپلۆماسی نەوتی بیژەن زەنگەنە، تا ئێستا هیچ ئاكامێكی نەبووە.2- ئیستا دابەزینی نرخی نەوت بۆتە فاكتۆری یەك لاكەرەوە لەو بارەوە.
لە مانگی ژوەنەوە تا ئێستا،نرخی نەوت لە بازارەكان جیهان نێزێك بە 40 لە سەد دابەزیوە وگەیشتۆتە نێزیك 60دۆلارو بەباوەری كارناسانی ئابوری ونەوت، ئەگەر گۆرانكاریێكی گرینگ وچاوەروان نەكراو لە باری ئابوریەوە لەجیهان ڕوو نەدات، بەلەبەرچاو گرتنی بارودۆخی ئیستاو ریژەی خواست لە بەشی نەوت وگاز و بە سەرنجدان بە رۆشتی تیكنۆلۆژی، زیادبوونی بەرهەمهێنان وهەروەها ڕوو تێكردنی جیهان بۆ لای وزەی نوێ ، نرخی نەوت نەك تەنیا بەرز نابیتەوە بەلكوو زیاتر دادەبەزێت.دابەزینی نرخی نەوت بۆتە هۆی ئەوەی كە كومپانیا گەورەكان بە هێواشەكی و ووردبینیەوە و هاووكات بە شێوەیێكی ریسك سەرمایە گوزاری بكەن. بەتایبەت لە كەرتی نەوتی ئێران كە بیجگە لە دابەزین بەلكوو مەترسی دیكەشی لە سەرە. ئابلوقەی ئابوری لە دژی رژیم كە لە وانەیە دەیان سالی دیكە بەردەوام بێت، دریژەی سیاسەتی دژبەرانەی رژیم سەبارەت بە رۆژئاوا و داهاتویێكی تاریكی سیاسی لە ئێران، زاڵبوونی سوپای پاسداران بە سەر ئابوری وەڵات، كەمبوونی هێزی كارا ونەبوونی پێكهاتەی مافەوانی وئابوری پێویست بۆ بە ئەنجام گەیاندنی پرۆژەی دریژماوە ، ئێرانی لە باری سەرمایە گوزاریەوە ویران كردوە.
دریژەی ئابلوقەی نێو نەتەوەیی لەگەڵ دابەزینی نرخی نەوت،شوێنەوارێكی نیگەتیڤ وبەربڵاوی لە سەر ئابوری وێرانی ئێران داناوە.بە پێی راپۆرتی نویی دادامەزراوەی(ئێف)
بارودۆخی ئێستا یانی ئابلوقە ونەوتی هەرزان، ئابوری ئێران تا دوو ساڵی دیكە بە تەواوی لە كار دەخات. ئەم پیشهاتە ناڕوونە، كیشەكانی رژیم قۆڵتر دەكات و ریگە چارەیان دژوارتر دەبێت.نارەزایەتی بەربڵاوی خەڵك، پەروەندەی ناوكەیی وكیشەی ناووچەیی بە تایبەت عیراق وسوریە،3كیشەی سەرەكی رژیم وهەرەشەی جیددین بۆ مانەوەی نیزامی ئاخوندی.گرینگترین وسەرەكیترین كیشەیێك كە هەرەشەیە بۆ سەر رژیم،نارەزایەتی وتەقینەوەی رقی پیرۆزی خەلكە لە ئێران.شانۆی هەڵبژاردنی ساڵی رابردووی سەرۆك كۆماری رۆحانی بووە هۆی ئەوە كە رقی خەڵك تۆزێك كەم بێتەوە، بەڵام نەگەیشتن بە سازانی ناوكەیی، دریژەی ئابلوقەكان وكەم بوونەوەی نرخی نەوت بووە هۆی داڕمانی ئابوری و فەقیرتر بوونی خەڵكی زیاتر بەدواوە دەبێت ولە ئاكامدا توڕەیی خەڵك زیاتر دەبێت.ئەم قەیرانانە پاشنە ئاشێل وگەورەترین هەرەشەیە بۆ سەر رژیم.لە پەروەندەی ناوكەیدا ، رژیم لە ترسی پاشهاتی جامی ژەهر لە لایێك و پێویستی ئیستراتیژیك بە پاراستنی توانای بەرهەم هێنانی بومبی ئەتۆم لە لایێكی دیكە ، ئامادەی سازان لە گەڵ وەڵاتانی 5+1 نیە و یەكێك لە رێگەكانی رزگار بوونی خۆی بە دریژكردنەوەی ماوەی ووتوێژ و وەرگرتنی یارمەتی لە كومپانیاكانی نەوتی وتیجاری بۆ لابردنی ئابلوقەكان دەزانێت. بە دابەزینی نرخی نەوت، رژیم كارتی یاری خۆی لەم ریگەدا لە دەست داوە و بە پەلە لە بریاردان لە سەر هەڵدانی جامی ژەهر یان بەرەو ڕوو بوونەوە لە گەڵ كومەلگای جیهانی نیزیك دەبێتەوە. هەر دوو بژاردەكە شوێنەواری خرابی نێوخۆیی و دەرەكی بۆ رژیم دەبێت.لە لاییكی دیكەوە رژیم بۆ پاراستنی سیاسەتی ناوچەیی خۆی لە گەڵ سیاسەتی هەڵاتن بۆ پێشەوە،بەكردەوە لوبنان وسوریە وعیراقی لە باری نیزامیەوە داگیر كردوە.ئەم بارودۆخە،یانی حزوری نیزامی لە چەند وەڵاتی رۆژهەلاتی نێوەراست ودەستێوەردانی راستەوخۆی نیزامی لە كاروباری وەلاتانی دەرەكی ئەم وەلاتانە، لە دووی شەڕی جیهانی دووهەم وچوونە دەری بریتایا لە رۆژهەلاتی نێوە راست، بێ پێشوونەیە وزۆرێك لە كارناسان، پێگەی رژیمی ئێران لە سوریە وعێراق ولوبنان لە گەڵ پێگەی شۆڕەوی لە كاتی داگیر كردنی ئەفغانستان بەراوورد دەكەن.ئەم بارودۆخە خەرجی هەیە وپشتی ئابوری نەخۆشی ڕژیمی ئاخوندی شكاندوە. ئابلوقەی ئابوری ودابەزینی نرخی نەوت زەربەی چاكی داوە لە داهاتی ڕژیم. درێژەی سیاسەتی ناوچەیی رژیم یانی دابین كردن و پاراستنی دەیان هەزار كەسی نیزامی لە چوارچێوەی حیزب اللەی لوبنان وهێزی قودس ودەیان گروپی چەكدار لە عێراق ودریژەی چالاكی نیزامی بەربڵاوی ئەو هێزانە لە وەلاتانی ناوبراو لە گەڵ دژواری بەرەو ڕوو دەكات.ئەگەر رژیم لە دریژەدان بەسیاسەتی ئیستای لە ناووچە یانی داگیركردنی چەند وەلاتی رۆژهەلات پاشەكشە بكات و ئیستراتیژی سی وشەش ساڵەی توشی شكان بێت،سپەری ئاسایشی لە ناوچەكە لادەبریت ونیزام لە نێوخۆ توشی زیانی قورس دەبێت.لە خۆوە نیە كە مێهدی تائیب سەرۆكی مۆلگەی عیمار گوتویەتی كە پاراستنی سوریە بۆ رژیم لە پاراستنی خوزستان گرینگترە ومحمد رەزای عارف بەبژاری ریاسەت جمهوری بە نێو ئیسلاح خواز گوتبووی كە ئەگەر سوریە لە دەست بدەن ناتوانین لە نێو خۆ حكومەت بكەین. نەمانەوەی رژیم لە باری نیزامیەوە لەم چەند وەلاتە، دەبێتە هۆی ئەوە كە رژیم یەكێك لە پیگە سەرەكیەكانی بۆ وەرگرتنی باج وسەرانە لە رۆژئاوا وچەنە لێدان لە پەروەندەی ناوكەیەكەی لە دەست دەدات.دەبێت ئەوە بگوترێ كە لەگەڵ قسەكردنی ئاورینی خامەنەیی لە دژی ئامریكا،قیافە گرتنی رژیم لە ناوچە،قارەمان سازی لە قاسم سلیمانی وپیكەنینی سەركەوتوانەی رۆحانی وزەریف،رژیمی ئاخوندی لە گەڵ داڕمانی تەواوی ئابوری بەرەوو ڕوو یۆتەوەو هیزی خۆی بۆ كونترل كردنی ئەو بارودوخە زیاتر لە دەست ئەدات.